#metropolia
Plażownik miejski
Jak tworzyć lokalne, dostępne przestrzenie rekreacyjne?
„Plażownik Miejski"
„Plażownik Miejski" to narzędzie zaprojektowane dla urzędników, którzy chcą efektywnie tworzyć przyjazne przestrzenie rekreacyjne nad wodą dla mieszkańców Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM).
Bazując na doświadczeniach projektu #plażawkato, przewodnik ten dostarcza praktycznych wskazówek, jak przekształcać zaniedbane tereny i odpowiadać na potrzeby lokalnych społeczności w prosty, przystępny sposób.
Projekt #plażawkato
Poradnik powstał jako efekt projektu #plażawkato - poprawy przestrzeni wypoczynku i rekreacji nad wodą w mieście.
Był realizowany w okresie od marca do listopada 2024 r. na Dolinie Trzech Stawów w Katowicach przez Fundację Napraw Sobie Miasto na zlecenie Urzędu Miasta Katowice we współpracy z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią.
Co tutaj znajdziesz?
  • 5 kroków do atrakcyjnych przestrzeni.
5 kroków do atrakcyjnych przestrzeni.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Zrozumieć potrzebę rekreacji metropolitalnej
Przemieszczanie się mieszkańców
W GZM mieszkańcy często przemieszczają się między miastami, aby korzystać z zielonych terenów rekreacyjnych. Kompleksy takie jak Dolina Trzech Stawów czy Wake Zone Stawiki przyciągają ludzi dzięki infrastrukturze, która umożliwia wypoczynek.
Potencjał mniejszych obszarów
Tymczasem mniejsze, zaniedbane obszary mają równie duży potencjał, by pełnić rolę przestrzeni rekreacyjnych blisko domu – lokalnych „oaz wypoczynku" dostępnych dla wszystkich mieszkańców.
Korzyści przekształcania terenów
Przekształcanie takich terenów daje szansę na zwiększenie dostępności przestrzeni rekreacyjnych, szczególnie dla osób, które nie mają możliwości dalekich podróży.
2
Rewitalizować tereny zdegradowane
Szybkie i tanie ożywienie
Niezagospodarowane tereny miast można szybko i stosunkowo niskim kosztem ożywić poprzez wdrażanie prostych rozwiązań rekreacyjnych.
Podstawowa infrastruktura
Nawet podstawowe elementy infrastruktury – jak leżaki, kosze na śmieci, toalety czy mała gastronomia – przyciągają ludzi i sprawiają, że przestrzeń zaczyna tętnić życiem.
Elastyczne podejście
Pierwsze działania mogą być ograniczone budżetowo, a kolejne elementy można wprowadzać sukcesywnie, w miarę wzrostu zainteresowania mieszkańców. To podejście zapewnia elastyczność w zarządzaniu zasobami oraz stopniowe dostosowywanie przestrzeni do realnych potrzeb użytkowników.
3
Wdrażać metodę „akupunktury wodnej"
Małe zmiany, duży wpływ
Tworzenie nowej przestrzeni rekreacyjnej nie musi oznaczać wielkich inwestycji od samego początku. Podejście „akupunktury wodnej" oznacza punktowe, małe zmiany, które w sposób zauważalny i pozytywny wpływają na daną lokalizację.
Elementy transformujące przestrzeń
Dzięki takim elementom jak schody do wody, niewielki pomost czy taras widokowy miejsce szybko nabiera charakteru i zaczyna funkcjonować jako lokalne centrum wypoczynku.
Prototypowe podejście
Prototypowe podejście zachęca do zaczynania od mniejszych projektów, które można w przyszłości rozbudować, adaptując przestrzeń do zmieniających się oczekiwań.
4
Zacząć od prostych wejść do wody
Proste rozwiązania
Czasem, aby przyciągnąć mieszkańców do nowej przestrzeni, wystarczy dostęp do wody – np. poprzez schody lub mały pomost.
Natychmiastowa użyteczność
Proste rozwiązania mogą być doskonałym początkiem dla rozwoju obszaru jako punktu rekreacyjnego. Takie małe inwestycje sprawiają, że miejsce jest od razu użyteczne, a przy niewielkich nakładach finansowych może służyć mieszkańcom przez lata.
Impuls do zaangażowania
Uruchomienie takiego „pierwszego kroku" jest często bodźcem, który mobilizuje społeczność do zaangażowania się i dalszego rozwoju przestrzeni.
5
Tworzyć małe, lokalne oazy – unikając wielkich projektów typu „Paprocany" czy „Pogoria"
Kameralne miejsca
Celem tworzenia przestrzeni rekreacyjnych w ramach „Plażownika" jest promowanie kameralnych, lokalnych miejsc wypoczynku, które są dostępne w pobliżu i nie wymagają długiej podróży.
Dopasowanie do społeczności
Odróżniając się od wielkich kompleksów rekreacyjnych, jak Paprocany czy Pogoria, które wymagają znacznych zasobów, lokalne mikroprzestrzenie mogą być bardziej dopasowane do specyficznych potrzeb danej społeczności i przyciągać mieszkańców na krótkie wizyty.

Podsumowanie: Korzyści i wzorce działań
Przewodnik małych kroków
„Plażownik Miejski" to przewodnik po tworzeniu przestrzeni rekreacyjnych metodą małych kroków.
Proste rozwiązania, maksymalne efekty
Dostępne działania opierają się na prostych rozwiązaniach, które przy minimalnych nakładach finansowych przynoszą maksymalne efekty w poprawie jakości życia mieszkańców.
Wsparcie dla urzędników
Kierując się wskazówkami tego przewodnika, urzędnicy mogą efektywnie wspierać lokalne społeczności w tworzeniu i rozwijaniu przyjaznych miejsc wypoczynku, sprzyjających integracji i zdrowemu stylowi życia.
Jak korzystać z mapy metropolitalnej i rozwijać sieć przestrzeni rekreacyjnych?
Mapa rekreacyjna Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM) to praktyczne narzędzie, które gromadzi najważniejsze miejsca wypoczynkowe nad wodą, dostępne dla mieszkańców wszystkich miast regionu. Jest ona źródłem informacji o blisko 20 lokalizacjach, w tym popularnych kąpieliskach, plażach oraz stawach i jeziorach, które oferują nie tylko możliwość odpoczynku, ale także wiele aktywności dodatkowych. Mapa służy jako kompendium miejsc rekreacyjnych oraz inspiracja do rozwijania nowych przestrzeni wypoczynku.

Loading...
Kliknij i otwórz pełne opisy miejsc.
5 kroków do planowania miejsc.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Poznaj kluczowe lokalizacje
Każda z lokalizacji zaznaczonych na mapie oferuje mieszkańcom metropolii różnorodne opcje wypoczynku. Znajdziemy tu np. kąpieliska w Dolinie Trzech Stawów w Katowicach, Wake Zone Stawiki w Sosnowcu czy ośrodek Czechowice w Gliwicach. Niektóre miejsca zapewniają unikalne atrakcje sportowe, jak wakeboarding czy wypożyczalnie sprzętu wodnego, co przyciąga osoby szukające aktywnego wypoczynku. Wybierając obiekt, który spełnia oczekiwania lokalnej społeczności, można skuteczniej planować i rozwijać nowe inicjatywy rekreacyjne.
2
Identyfikuj potrzeby lokalnych społeczności
Mapa uwzględnia lokalizacje, które oferują nie tylko możliwość kąpieli, ale także aktywności dla całych rodzin – tereny piknikowe, trasy spacerowe i miejsca na grilla. Przestrzenie te odpowiadają na potrzeby mieszkańców, którzy szukają miejsc na rodzinny wypoczynek lub spokojny kontakt z naturą. Analizując odwiedzane przez lokalnych mieszkańców miejsca, można rozpoznać, jakie dodatkowe atrakcje będą dla nich szczególnie atrakcyjne. Dla urzędników mapa jest zatem cennym źródłem wiedzy o preferencjach społeczności oraz o brakujących elementach, które warto uzupełnić w danym rejonie.
3
Buduj małe przestrzenie rekreacyjne zgodnie z lokalnym zapotrzebowaniem
Korzystając z mapy metropolitalnej jako wzorca, można zidentyfikować rejony o dużym potencjale, gdzie brakuje pełnej infrastruktury rekreacyjnej. Rozwijając nowe przestrzenie, warto zaczynać od prostych elementów, takich jak miejsca na pikniki, ławki czy niewielkie pomosty. Prosta infrastruktura sprawdza się jako fundament, na którym można rozbudowywać atrakcyjność miejsca zgodnie z rosnącym zainteresowaniem mieszkańców.
4
Wspieraj integrację społeczności przez dostęp do atrakcji sportowych i rekreacyjnych
Około połowa miejsc na mapie oferuje atrakcje, które sprzyjają aktywnościom sportowym – wakeboarding, trasy rowerowe czy możliwość wynajmu sprzętu wodnego. Takie urozmaicenie przyciąga różnorodne grupy wiekowe i sprzyja integracji lokalnej społeczności. Uruchamianie dodatkowych, kameralnych punktów rekreacyjnych z podstawową infrastrukturą sportową pozwala na aktywne spędzanie czasu, wspierając integrację mieszkańców i poprawiając jakość życia w regionie.
5
Korzystaj z mapy jako narzędzia planowania i rozwoju przestrzeni
Mapa metropolitalna, oprócz dokumentowania istniejących miejsc wypoczynkowych, wskazuje luki i potencjalne obszary rozwoju. Analizując dostępność infrastruktury w różnych częściach metropolii, urzędnicy mogą skuteczniej planować nowe inwestycje w rekreację, tworząc sieć przestrzeni rekreacyjnych, która odpowiada na rzeczywiste potrzeby mieszkańców. Zachowanie równowagi między dużymi kompleksami a mniejszymi, lokalnymi miejscami rekreacyjnymi pozwala na zapewnienie dostępu do przyjaznych przestrzeni dla wszystkich, niezależnie od lokalizacji.

Podsumowanie: Mapa jako przewodnik po metropolitalnych przestrzeniach wypoczynku
Mapa małych kroków
Mapa metropolitalna GZM jest przewodnikiem i inspiracją dla dalszego rozwoju przestrzeni rekreacyjnych. Stanowi punkt wyjścia do tworzenia nowych miejsc, które odpowiadają na potrzeby mieszkańców, a jednocześnie przyczyniają się do budowania metropolii przyjaznej i integrującej lokalne społeczności. Korzystając z mapy, urzędnicy mogą podejmować decyzje, które nie tylko odpowiadają na lokalne zapotrzebowanie, ale również wspierają zdrowy, aktywny wypoczynek i rozwój rekreacyjnych przestrzeni publicznych.
Jak Metropolia wspiera rekreację międzygminną i odpowiada na wyzwania sezonowego ruchu rekreacyjnego?
Metropolia to region, w którym widoczne jest zjawisko rekreacji międzygminnej. Nabiera ono szczególnego znaczenia. Mieszkańcy wielu miast regularnie odwiedzają popularne miejsca wypoczynku w sąsiednich gminach, tworząc tym samym specyficzny typ ruchu sezonowego. Dla opisania tego fenomenu wprowadzamy dwa terminy: „rekreacyjna ucieczka” i „obciążenie rekreacyjne”. GZM, jako organizacja koordynująca działania metropolitalne w obszarach kształtowania ładu przestrzennego oraz rozwoju społecznego i gospodarczego, może pełnić kluczową rolę w zarządzaniu tymi zjawiskami, aby rozwijać i równoważyć dostępność terenów rekreacji w całym regionie.
5 kroków do metropolitalnej koordynacji.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Zrozumieć motywacje „rekreacyjnej ucieczki” z perspektywy mieszkańców
Mieszkańcy wielu gmin decydują się na wyjazdy do sąsiednich miejscowości, ponieważ tamtejsza infrastruktura rekreacyjna – plaże, kąpieliska, wypożyczalnie sprzętu wodnego oraz miejsca do uprawiania sportów – jest bardziej rozwinięta. Obiekty takie jak Paprocany w Tychach czy Pogoria w Dąbrowie Górniczej oferują wysoki standard wypoczynku, przyciągając nie tylko mieszkańców, ale i licznych przyjezdnych. Brak podobnych udogodnień w niektórych gminach powoduje, że mieszkańcy są zmuszeni podróżować do miejsc, które lepiej odpowiadają ich potrzebom.
2
Wyzwania „obciążenia rekreacyjnego” z perspektywy gmin przyjmujących
Popularność niektórych miejscowości wypoczynkowych wiąże się z dużym obciążeniem infrastruktury, szczególnie w sezonie letnim, co stawia przed gminami dodatkowe wyzwania finansowe i organizacyjne. Gminy takie jak Tychy czy Dąbrowa Górnicza muszą latem przeznaczać większe środki na utrzymanie infrastruktury rekreacyjnej, zapewnienie bezpieczeństwa, sprzątanie terenów publicznych oraz zarządzanie wzmożonym ruchem turystycznym. To „obciążenie rekreacyjne” wymaga planowania budżetu, które uwzględnia dodatkowe koszty obsługi przyjezdnych, będących istotnym czynnikiem intensywnego użytkowania przestrzeni publicznych.
3
Planować transport i połączenia międzygminne w sposób odpowiadający sezonowemu wzrostowi ruchu
Obecna sieć transportu publicznego oraz rozkłady jazdy w Metropolii nie uwzględniają w pełni wzmożonego ruchu rekreacyjnego. Latem zwiększone zainteresowanie wyjazdami do popularnych miejsc wypoczynkowych mogłoby zostać lepiej obsłużone przez sezonowe, weekendowe połączenia, które odciążyłyby główne lokalizacje i umożliwiły łatwiejszy dostęp do mniej obleganych terenów rekreacyjnych. Wprowadzenie specjalnych połączeń wakacyjnych umożliwiłoby mieszkańcom swobodne przemieszczanie się między gminami, a jednocześnie ograniczyłoby problematyczne skupienie ruchu w kilku najbardziej popularnych lokalizacjach.
4
Promować i rozwijać alternatywne metody transportu, jak Metrorower i velostrady
Alternatywne formy transportu, takie jak Rower Metropolitalny Metrorower oraz rozwijająca się sieć velostrad, są idealnym rozwiązaniem dla osób poszukujących aktywnego wypoczynku, który jest jednocześnie ekologiczną alternatywą dla transportu samochodowego. Velostrady, czyli dedykowane trasy rowerowe między miastami, łączą poszczególne gminy, umożliwiając swobodne i szybkie przemieszczanie się w metropolii. Kluczowe jest jednak rozszerzenie tej sieci oraz instalacja stacji rowerowych w pobliżu głównych terenów rekreacyjnych, takich jak Kąpielisko w Dolinie Trzech Stawów w Katowicach czy Stargańcu, by maksymalnie ułatwić mieszkańcom dostęp do miejsc wypoczynku.
5
Koordynować rozwój infrastruktury rekreacyjnej, by rozładować sezonowe obciążenie
Jednym z istotnych działań GZM jest wsparcie gmin. Dotyczyć to może także rozwoju mniejszych, lokalnych terenów rekreacyjnych, które mogą pełnić rolę alternatywnych miejsc wypoczynkowych, odciążając tym samym popularne lokalizacje. Warto rozważyć tworzenie nowych, lokalnych mikrooaz wypoczynkowych w każdej gminie – przestrzeni piknikowych, ścieżek spacerowych czy prostych stref z dostępem do wody – by umożliwić mieszkańcom wypoczynek bez konieczności podróżowania do innych miejscowości. Takie działania nie tylko zwiększą dostępność rekreacji, ale też zrównoważą ruch w sezonie letnim.

Podsumowanie: GZM jako potencjalny koordynator zrównoważonej rekreacji międzygminnej
Lider małych kroków
GZM, zarządzając współpracą międzygminną, ma możliwość wspierania harmonijnego rozwoju regionu i odpowiadania na potrzeby sezonowego ruchu rekreacyjnego. Tworzenie zrównoważonych przestrzeni wypoczynkowych w całym regionie, planowanie odpowiednich połączeń transportowych oraz rozwój alternatywnych form transportu, jak Metrorower i velostrady, przyczyniają się do poprawy jakości życia mieszkańców. W ten sposób GZM może dążyć do budowania metropolii, w której każdy mieszkaniec ma dostęp do przyjaznych, lokalnych przestrzeni rekreacyjnych, wspierając jednocześnie równowagę między obciążeniem infrastruktury a jej dostępnością.
Proces prototypowania – badanie i testowanie potrzeb użytkowników przestrzeni rekreacyjnych
W miastach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM) kluczowe jest dostosowanie przestrzeni rekreacyjnych do realnych potrzeb mieszkańców. Obserwacja i prototypowanie to metody, które umożliwiają głębsze zrozumienie, jak ludzie korzystają z przestrzeni i jakie rozwiązania są dla nich najbardziej funkcjonalne. Przeprowadzenie dokładnych badań i testów prototypowych pozwala na tworzenie przyjaznych, dobrze zaprojektowanych miejsc odpoczynku, które odpowiadają na rzeczywiste oczekiwania.
5 kroków dobrego prototypowania przestrzeni.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Zrozumieć wartość obserwacji i prototypowania
Obserwacja bezpośrednia jest skutecznym narzędziem, dzięki któremu można zauważyć szczegóły, które nie zawsze są oczywiste na poziomie deklaracji. Dobrym przykładem tego podejścia jest historia firmy Ikea, która, badając rzeczywiste potrzeby swoich klientów, odkryła niestandardowy układ rur w kuchniach na osiedlu Rataje w Poznaniu. Dzięki tej wiedzy Ikea dostosowała swoje produkty do specyficznych wymagań mieszkańców. Podobnie prototypowanie miejskich przestrzeni pozwala na testowanie różnych rozwiązań i modyfikowanie ich na podstawie obserwacji rzeczywistych zachowań mieszkańców.
2
Rozpocząć od analizy danych zastanych (desk research)
Pierwszym krokiem w procesie prototypowania jest analiza danych zastanych, która dostarcza ogólnych informacji o profilu użytkowników i potencjalnych wyzwaniach w planowanej przestrzeni rekreacyjnej. Desk research pozwala na identyfikację potrzebnych działań i możliwych barier jeszcze przed rozpoczęciem obserwacji terenowych. Poznanie wyników wcześniejszych badań oraz analiz dostępnych danych o użytkownikach stanowi solidną podstawę do dalszego działania i ułatwia planowanie kolejnych etapów.
3
Przeprowadzić obserwacje terenowe
Kolejnym krokiem jest obserwacja użytkowników w przestrzeni rekreacyjnej. Monitorowanie zachowań mieszkańców na terenie parku, plaży czy kąpieliska pozwala zidentyfikować, jak rzeczywiście korzystają z infrastruktury. Przykładem takiego działania może być pięciodniowa obserwacja przeprowadzona w ramach projektu #plażawkato, która dostarczyła szczegółowych informacji o tym, jak ludzie spędzają czas nad wodą. Obserwacje umożliwiają zauważenie, jakich elementów brakuje w przestrzeni i które miejsca są szczególnie popularne, co pozwala na lepsze dopasowanie infrastruktury.
4
Włączyć mieszkańców poprzez wywiady i ankiety
Wywiady pogłębione oraz ankiety online to metody, które umożliwiają zaangażowanie mieszkańców w proces prototypowania i zbieranie ich bezpośrednich opinii. W przypadku projektu #plażawkato, wywiady przeprowadzone z 14 osobami oraz ankieta online z ponad 600 odpowiedziami dostarczyły cennych informacji o potrzebach użytkowników. Dzięki temu udało się lepiej zrozumieć, jakie udogodnienia są pożądane oraz jakie elementy warto wprowadzić, by przestrzeń stała się bardziej funkcjonalna i przyjazna
5
Tworzyć i testować prototypy w przestrzeni
Na podstawie zebranych danych można przystąpić do tworzenia i testowania pierwszych prototypowych rozwiązań, takich jak strefy z leżakami, miejsca na pikniki czy ścieżki spacerowe. Testowanie w warunkach rzeczywistych pozwala sprawdzić, jak użytkownicy reagują na wprowadzone zmiany i czy nowe elementy spełniają ich potrzeby. Wprowadzenie elementów prototypowych umożliwia stopniowe adaptowanie przestrzeni i dostosowywanie jej na bieżąco, zgodnie z opiniami mieszkańców i ich rzeczywistym zachowaniem.

Podsumowanie: Prototypowanie jako sposób na tworzenie przyjaznych przestrzeni
Wszystko po kolei
Metoda prototypowania i obserwacji w przestrzeniach rekreacyjnych pozwala miastom dostosować infrastrukturę do rzeczywistych oczekiwań użytkowników. Etapowe wprowadzanie i testowanie nowych rozwiązań daje możliwość elastycznego dopasowania przestrzeni do potrzeb mieszkańców, co sprzyja tworzeniu miejsc przyjaznych, funkcjonalnych i cieszących się wysokim poziomem akceptacji społecznej.
Studium przypadku: Jak stworzyliśmy prototyp projektu #plażawkato w Katowicach
Na podstawie przeprowadzonych badań zidentyfikowaliśmy kluczowe potrzeby mieszkańców związane z przestrzenią Kąpieliska Trzy Stawy w Katowicach i przystąpiliśmy do wdrożenia prototypowych rozwiązań.
Naszym celem było zwiększenie komfortu użytkowania, poprawa dostępności oraz stworzenie bardziej atrakcyjnej przestrzeni do wypoczynku i rekreacji.
Prototyp objął zmiany zarówno w fizycznej przestrzeni, jak i działania w środowisku cyfrowym, aby zaangażować mieszkańców w poznawanie lokalnego otoczenia.
Przeprowadzone badania ujawniły kilka kluczowych problemów oraz oczekiwań związanych z przestrzeniami rekreacyjnymi. Najważniejsze kwestie, na które zwracali uwagę mieszkańcy, to niewystarczająca infrastruktura, problemy z utrzymaniem czystości i poczuciem bezpieczeństwa.
W odpowiedzi na te potrzeby mieszkańcy wyrazili chęć posiadania bardziej rozbudowanej infrastruktury rekreacyjnej oraz lepszej komunikacji, która ułatwiałaby im korzystanie z dostępnych terenów. Pozytywne opinie dotyczyły terenów zielonych, które są doceniane za swoje walory przyrodnicze i możliwości odpoczynku.
Jednak w badaniach pojawiły się także informacje o konfliktach między różnymi grupami użytkowników, co wskazuje na potrzebę lepszego zarządzania przestrzenią, aby zapewnić harmonijne współkorzystanie z tych miejsc przez wszystkich odwiedzających.
Loading...

Na mapie oznaczone symbolami punkty usługowe w otoczeniu kąpieliska i kolorami pięć stref aktywności: sportowa (pomarańczowy), zaplecza (niebieski), plażowa (żółty), relaksu (różowy), biwakowa (zielony).
3 kroki do prototypu na 3 Stawach.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Wdrożenie działań w przestrzeni wirtualnej – portal i profile na Google Maps
Rozpoczęliśmy od uruchomienia strony internetowej plazawkato.pl oraz przejęcia opieki nad profilami Doliny Trzech Stawów na Google Maps. Strona internetowa oferowała np. ​​gry miejskie, które miały na celu zaangażowanie mieszkańców w aktywne odkrywanie Katowic. Przez gry użytkownicy mogli poznawać lokalną przyrodę (np. ważki), historię (np. stawy) oraz ekologię, co promowało zrównoważony rozwój i edukację ekologiczną. Gry miejskie stworzyły okazję do zabawy na świeżym powietrzu, jednocześnie przybliżając mieszkańcom znaczenie lokalnych inicjatyw proekologicznych.
2
Ulepszenia infrastruktury – wygodniejsze miejsce do wypoczynku
W odpowiedzi na potrzeby zgłoszone przez użytkowników wprowadziliśmy szereg zmian infrastrukturalnych, które znacząco poprawiły komfort korzystania z Kąpieliska:
  • Wypożyczalnia parasoli i leżaków: Dzięki nowej wypożyczalni, użytkownicy mogli korzystać z leżaków i parasoli, co zwiększyło wygodę podczas wypoczynku nad wodą.
  • Dodatkowa toaleta z umywalką: Nowa toaleta, codziennie sprzątana i wyposażona w umywalkę, podniosła standardy higieny oraz komfort użytkowników.
  • Przebieralnia: Stworzyliśmy miejsce do przebierania, co ułatwiło mieszkańcom korzystanie z kąpieliska.
  • System identyfikacji miejskiej (SIM): Oznakowania i tablice informacyjne ułatwiły orientację, dzięki czemu użytkownicy mogli sprawnie poruszać się po terenie.
  • Meble plażowe i piknikowe: Wygodne meble plażowe oraz stoły piknikowe urozmaiciły przestrzeń, tworząc nowe miejsca do relaksu i spotkań.
  • Hamaki: Dodatkowa strefa z hamakami zaoferowała mieszkańcom przestrzeń do odpoczynku na świeżym powietrzu.
  • Kurtyna wodna: Zainstalowana kurtyna wodna przynosiła ulgę w upalne dni, dodając przyjemny element ochłody.
3
Poprawa dostępności i bezpieczeństwa
Aby zapewnić, że Kąpielisko jest miejscem przyjaznym dla wszystkich mieszkańców, skupiliśmy się także na dostosowaniu przestrzeni dla osób z różnymi potrzebami:
  • Audyt dostępności przez osoby z niepełnosprawnościami: Dzięki audytowi zidentyfikowaliśmy bariery architektoniczne i wdrożyliśmy rozwiązania, które poprawiły dostępność dla osób z ograniczoną mobilnością.
  • Malowanie pasów pod wiaduktem A4: Dla zwiększenia bezpieczeństwa pieszych i rowerzystów wyznaczono pasy w newralgicznych miejscach, co ułatwiło poruszanie się po okolicy i poprawiło widoczność na drodze.

Podsumowanie: Zwiększony komfort, dostępność i zaangażowanie społeczności
Dobre miejsce
Prototyp projektu #plażawkato pozwolił na wprowadzenie zmian, które znacząco poprawiły komfort, dostępność i bezpieczeństwo Kąpieliska Trzy Stawy. Dzięki połączeniu działań w przestrzeni fizycznej i cyfrowej mieszkańcy mogli lepiej poznać swoje otoczenie, korzystać z udogodnień i angażować się w inicjatywy proekologiczne. Projekt ten pokazuje, jak dobrze zaplanowane prototypowanie może przełożyć się na tworzenie przestrzeni, która jest bardziej przyjazna i atrakcyjna dla wszystkich użytkowników.
Zasady projektowania dostępnych przestrzeni – uniwersalny przewodnik dla miast GZM
Tworzenie dostępnych przestrzeni rekreacyjnych wymaga przemyślanych rozwiązań, które uwzględniają potrzeby wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami, rodziców z dziećmi oraz seniorów. Poniższe zasady stanowią wytyczne, które mogą pomóc każdemu miastu tworzyć przestrzenie przyjazne, bezpieczne i funkcjonalne dla wszystkich mieszkańców.
6 kroków do dostępnych przestrzeni.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Zapewnienie dostępu do terenów rekreacyjnych
  • Parking i przystanki komunikacji publicznej: W bezpośrednim sąsiedztwie terenów rekreacyjnych należy zlokalizować parkingi z wydzielonymi miejscami dla osób z niepełnosprawnościami oraz przystanki komunikacji publicznej. Trasa od przystanku lub parkingu do obiektu powinna być gładka, wolna od barier architektonicznych i odpowiednio oznakowana.
  • Ścieżki rowerowe i piesze: Ścieżki na terenie rekreacyjnym powinny być przystosowane do potrzeb osób poruszających się na wózkach oraz rodziców z wózkami dziecięcymi. W miarę możliwości należy unikać krawężników i schodów, a w przypadku konieczności ich zastosowania, zaprojektować alternatywne trasy o łagodnych spadkach.
  • Drogi dojazdowe i uspokojenie ruchu: Drogi dojazdowe w pobliżu terenów rekreacyjnych powinny mieć uspokojony ruch, a przejścia dla pieszych powinny być wyniesione lub wyposażone w tzw. „poduszki berlińskie”, które zwiększają bezpieczeństwo pieszych i poprawiają komfort poruszania się.
2
Regularne audyty dostępności
  • Przeprowadzanie audytów: W trakcie planowania i budowy przestrzeni zielonych i rekreacyjnych kluczowe jest przeprowadzanie audytów dostępności. Audyty te powinny angażować osoby z niepełnosprawnościami lub specjalistów ds. projektowania uniwersalnego, aby zidentyfikować potencjalne bariery i wprowadzić niezbędne poprawki.
  • Monitorowanie po otwarciu: Audyty powinny być cyklicznie powtarzane po otwarciu obiektu, co pozwala monitorować i utrzymywać zgodność przestrzeni z potrzebami użytkowników, zwiększając ich funkcjonalność i komfort korzystania.
3
Projektowanie przyjazne środowisku
  • Ekologiczne materiały i retencja wody: Projektując przestrzenie rekreacyjne, warto wykorzystywać materiały ekologiczne oraz dbać o zarządzanie wodą opadową. Wybór rozwiązań, które sprzyjają retencji wody, minimalizują zużycie energii i wspierają bioróżnorodność, pozwala tworzyć przestrzenie przyjazne dla środowiska i mieszkańców.
  • Promowanie różnorodności biologicznej: Projektowanie terenów zielonych w sposób, który wspiera naturalną faunę i florę, nie tylko poprawia estetykę miejsca, ale także buduje przestrzeń sprzyjającą edukacji ekologicznej i świadomości środowiskowej.
4
Stosowanie odpowiednich materiałów i nawierzchni
Gładkie i antypoślizgowe nawierzchnie: Nawierzchnie ścieżek i placów powinny być gładkie, antypoślizgowe i odporne na warunki atmosferyczne, co zwiększa bezpieczeństwo użytkowników. Unikanie krawężników i schodów jest kluczowe, ale gdy są konieczne, alternatywnie należy zapewnić ścieżkę o łagodnym spadku, dostosowaną do potrzeb osób z ograniczoną mobilnością.
5
Wyniesione przejścia dla pieszych
Zwiększenie bezpieczeństwa ruchu pieszego: Wyniesione przejścia dla pieszych są rekomendowane na terenach rekreacyjnych, zwłaszcza przy parkach i kąpieliskach. Tego rodzaju rozwiązanie zwiększa widoczność pieszych i zmniejsza ryzyko wypadków, co szczególnie wspiera osoby starsze oraz osoby z trudnościami w poruszaniu się.
6
Dostosowanie plaż i stref relaksu
Dostosowane plaże i miejsca wypoczynku: Przynajmniej jedna plaża w każdym mieście powinna być w pełni dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami – np. w Katowicach plaża nad stawem Morawa. Strefy relaksu powinny obejmować odpowiednie rozmieszczenie ławek, dostępne toalety, zapewnienie cienia oraz bezpieczne wejście do wody. Można także zastosować rampę schodzącą do wody lub windę, co znacząco zwiększa dostępność kąpieliska.

Podsumowanie: Zasady projektowania przestrzeni dostępnych dla każdego
Wszystko dla każdego
Projektowanie dostępnych przestrzeni rekreacyjnych w miastach GZM to proces, który wymaga myślenia o potrzebach wszystkich użytkowników, bez względu na ich możliwości fizyczne. Wdrożenie tych zasad pozwala tworzyć przestrzenie przyjazne, bezpieczne i ekologiczne, co sprzyja zrównoważonemu rozwojowi i buduje metropolię dostępną dla wszystkich mieszkańców.
Zarządzanie przestrzenią publiczną – uniwersalny model dla miast
Zarządzanie przestrzenią publiczną, w tym strefami kąpielowymi i rekreacyjnymi, wymaga kompleksowego podejścia, które uwzględnia potrzeby różnych grup użytkowników i dba o zrównoważony rozwój oraz zaangażowanie społeczności. Poniższe wytyczne stanowią uniwersalny model zarządzania przestrzeniami rekreacyjnymi dla miast, wspierając tworzenie miejsc przyjaznych, bezpiecznych i dostępnych dla wszystkich.
5 kroków do dobrego zarządzania przestrzenią.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Projektowanie zorientowane na użytkownika
Projektowanie przestrzeni rekreacyjnej powinno bazować na potrzebach różnych grup mieszkańców – rodzin z dziećmi, osób starszych, osób z niepełnosprawnościami oraz osób aktywnych sportowo:
  • Bezpieczne kąpieliska: Obszary przeznaczone do kąpieli muszą być bezpieczne i nadzorowane przez ratowników, a jakość wody regularnie badana.
  • Dostępna infrastruktura: Przestrzeń powinna zawierać dobrze oznakowane strefy, dostępne sanitariaty, miejsca do pikników, infrastrukturę sportową, oświetlenie, źródła wody pitnej oraz punkty gastronomiczne.
  • Udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami: Należy zadbać o dostępność poprzez montaż ramp, dodanie ławek z miejscami dla wózków oraz stworzenie drewnianych promenad, które ułatwią poruszanie się po terenie.
2
Zaangażowanie społeczności w proces zarządzania
Włączenie mieszkańców w proces zarządzania przestrzenią poprzez warsztaty, ankiety i konsultacje społeczne jest kluczowe. Dzięki temu projekt odzwierciedla realne potrzeby społeczności i sprzyja budowaniu zaufania:
  • Warsztaty i konsultacje: Organizowanie warsztatów oraz konsultacji online i stacjonarnych daje mieszkańcom możliwość wyrażenia swoich potrzeb i uwag, co pozwala na lepsze dostosowanie przestrzeni do ich oczekiwań.
  • Ankiety: Regularne zbieranie opinii poprzez ankiety umożliwia poznanie preferencji użytkowników oraz identyfikację ewentualnych problemów.
3
Iteracyjne projektowanie i elastyczność
Podział projektu na fazy oraz wprowadzanie iteracyjnych zmian umożliwia szybkie dostosowanie przestrzeni do zmieniających się warunków i potrzeb:
  • “Fazowanie” projektu: Realizowanie projektu etapami pozwala na bieżące wprowadzanie korekt na podstawie informacji zwrotnej od użytkowników.
  • Elastyczność w zarządzaniu: Otwartość na modyfikacje w zależności od potrzeb mieszkańców sprawia, że przestrzeń rekreacyjna pozostaje funkcjonalna i atrakcyjna dla użytkowników przez cały czas
4
Zrównoważony rozwój i minimalizacja wpływu na środowisko
Dbając o środowisko, przestrzenie rekreacyjne powinny być zaprojektowane w sposób, który minimalizuje ich negatywny wpływ na naturę:
  • Ekologiczne materiały: Stosowanie zrównoważonych materiałów, takich jak drewno z recyklingu czy materiały niskoemisyjne, wspiera ochronę środowiska.
  • Retencja wody i różnorodność biologiczna: Projektowanie terenów zielonych z uwzględnieniem retencji wody oraz promowanie bioróżnorodności wspiera zdrowy styl życia w zgodzie z naturą i tworzy przyjazne środowisko dla fauny i flory.
5
Monitorowanie i ewaluacja
Regularne monitorowanie przestrzeni pozwala na utrzymanie wysokiej jakości usług i szybkie reagowanie na problemy:
  • Stan techniczny infrastruktury: Regularne przeglądy techniczne infrastruktury, jak ławki, oświetlenie, toalety i ścieżki, zapewniają jej bezpieczeństwo i funkcjonalność.
  • Czystość i porządek: Stałe monitorowanie czystości i zarządzanie odpadami zwiększa komfort użytkowników oraz wpływa na pozytywny odbiór przestrzeni.
  • Ocena skuteczności działań: Regularna ewaluacja wdrożonych rozwiązań pozwala na ich bieżące udoskonalanie i lepsze dostosowanie przestrzeni do potrzeb mieszkańców.

Podsumowanie: Zarządzanie przestrzenią publiczną jako proces wspólny i zrównoważony
Po pierwsze potrzeby
Efektywne zarządzanie przestrzenią rekreacyjną w miastach opiera się na uwzględnieniu potrzeb mieszkańców, dbałości o środowisko i stałym monitorowaniu jakości usług. Dzięki zaangażowaniu społeczności i elastycznemu podejściu można tworzyć przestrzenie, które nie tylko spełniają funkcje rekreacyjne, ale również budują więzi lokalne i sprzyjają zdrowemu stylowi życia.
Organizacja i administracja – rekomendacje dla miast w zarządzaniu terenami rekreacyjnymi
Zarządzanie terenami rekreacyjnymi wymaga koordynacji działań między różnymi interesariuszami oraz regularnych spotkań zespołu projektowego. Poniższe wytyczne stanowią uniwersalny model organizacji i administracji dla miast, który wspiera realizację założeń zrównoważonego rozwoju i skuteczne zarządzanie przestrzeniami publicznymi.
3 kroki do dobrego zarządzania przestrzenią.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Regularne spotkania zespołu projektowego ds. terenów rekreacyjnych
  • Częstotliwość spotkań: Zespół projektowy powinien spotykać się regularnie, przynajmniej dwa razy w roku – przed rozpoczęciem i po zakończeniu sezonu wakacyjnego (połączone z planowaniem budżetu na kolejny rok). To pozwala na planowanie działań na nadchodzący sezon oraz podsumowanie doświadczeń z zakończonego sezonu, co umożliwia lepsze przygotowanie przestrzeni rekreacyjnych.
  • Kluczowi uczestnicy: W spotkaniach powinni brać udział kluczowi interesariusze, w tym przedstawiciele miasta, organizacji pozarządowych, projektanci, specjaliści ds. promocji oraz osoby odpowiedzialne za utrzymanie infrastruktury. Dzięki szerokiemu gronu uczestników można efektywnie identyfikować problemy, wymieniać się pomysłami i podejmować decyzje o kolejnych działaniach.
  • Forma spotkań: Spotkania mogą odbywać się zarówno stacjonarnie, jak i online, co pozwala na elastyczność organizacyjną i umożliwia udział wszystkim zaangażowanym, niezależnie od ich lokalizacji.
2
Powołanie pełnomocnika ds. terenów rekreacyjnych (opcjonalne)
  • Koordynacja działań: Powołanie pełnomocnika ds. terenów rekreacyjnych, odpowiedzialnego za koordynację i nadzór nad działaniami związanymi z przestrzeniami rekreacyjnymi może zwiększyć efektywność zarządzania. Pełnomocnik pełni rolę łącznika między interesariuszami i monitoruje realizację zadań zgodnie z założeniami projektu.
  • Wsparcie społeczności: Zaangażowanie pełnomocnika wspiera także inicjatywy społeczne i promuje współpracę z mieszkańcami, co sprzyja realizacji celów zrównoważonego rozwoju.
3
Monitorowanie i raportowanie postępów
  • Monitoring działań: Regularne spotkania pozwalają na monitorowanie postępów projektów rekreacyjnych, identyfikację pojawiających się problemów oraz ich szybkie rozwiązywanie. Podsumowania wyników działań umożliwiają również optymalizację zarządzania przestrzeniami i planowanie kolejnych kroków.
  • Raportowanie: Tworzenie raportów z poszczególnych spotkań, zawierających omówione tematy, wnioski oraz ustalone działania, pozwala na systematyczne monitorowanie działań i ułatwia podejmowanie decyzji w przyszłości.

Podsumowanie: Korzyści z regularnych spotkań i powołania pełnomocnika
Łączmy siły
Regularne spotkania zespołu projektowego oraz powołanie pełnomocnika ds. terenów rekreacyjnych zwiększają efektywność zarządzania, które często bywa sfragmentaryzowane. Zaangażowanie różnych interesariuszy oraz współpraca z mieszkańcami przyczyniają się do skuteczniejszej realizacji celów zrównoważonego rozwoju oraz lepszego zarządzania przestrzeniami rekreacyjnymi w miastach GZM.
Funkcjonowanie Plażowego – model zarządzania terenami wypoczynkowymi
Plażowy to inicjatywa zarządzania przestrzeniami rekreacyjnymi, która może zostać zrealizowana w każdym mieście Metropolii, dysponującym większymi terenami plażowymi i wypoczynkowymi, odwiedzanymi przez dużą liczbę mieszkańców i turystów. Celem tego modelu jest poprawa jakości usług rekreacyjnych oraz zwiększenie komfortu użytkowania przestrzeni publicznych. Bazuje na przykładzie działającego już blisko dekadę Warszawskiego Plażowego.
4 zadania dla plażowego.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Udogodnienia i atrakcje – strefy wypoczynku dla mieszkańców i turystów
Plażowy oferowałby możliwość wypożyczania leżaków, parasoli, a także innego drobnego sprzętu rekreacyjnego, który zwiększa komfort wypoczynku nad wodą. Wyposażenie, zakupione przez gminy ośrodek sportu lub odpowiedni urząd miasta, jest dostępne na miejscu, co sprawia, że odwiedzający nie muszą zabierać własnych akcesoriów plażowych. Oprócz tego, Plażowy mógłby organizować animacje, warsztaty dla dzieci i dorosłych oraz inne aktywności, które uatrakcyjniają spędzanie czasu na plaży. Punkty informacyjne dostarczałyby informacji o dostępnych atrakcjach, a na miejscu można byłoby kupić napoje i przekąski, co dodatkowo podnosi komfort odwiedzających.
2
Dbanie o czystość i zaangażowanie społeczności
Stała dbałość o czystość i estetykę miejsca wypoczynku to kluczowy element funkcjonowania Plażowego. Regularne sprzątanie plaży oraz ścieżek spacerowych, a także inicjatywy angażujące mieszkańców, takie jak akcje społeczne sprzątania z drobnymi nagrodami, motywują społeczność do dbania o przestrzeń wspólną. Zwiększa to świadomość ekologiczną i buduje poczucie odpowiedzialności za otoczenie. Dzięki temu odwiedzający mogą cieszyć się czystą, przyjazną przestrzenią wypoczynkową.
3
Monitorowanie infrastruktury i sanitariatów – utrzymanie wysokiego standardu
Plażowy dba o regularne kontrole stanu technicznego całej infrastruktury, obejmującej ławki, stoły, przebieralnie, toalety oraz oświetlenie. Zapewnienie czystości sanitariatów, takich jak toalety i prysznice, to priorytet, aby użytkownicy mogli korzystać z przestrzeni rekreacyjnej w komfortowych warunkach. Wprowadzenie systemu reagowania na potrzeby użytkowników – np. szybkie naprawy, uzupełnianie piasku czy monitorowanie opinii odwiedzających – wspiera utrzymanie wysokiej jakości usług. Mieszkańcy mogą zgłaszać zauważone problemy i zaproponować ulepszenia, co pozwala na bieżąco doskonalić jakość przestrzeni wspólnej i sprawia, że zarządzanie nią staje się bardziej efektywne i oparte na realnych potrzebach.
4
Organizacja i finansowanie – sezonowe zarządzanie przestrzenią rekreacyjną
Plażowy działałby w okresie wakacyjnym, zapewniając kompleksową obsługę plaży od początku lata do jego zakończenia. Finansowany z budżetu miasta i nadzorowany przez lokalny ośrodek sportu lub inny odpowiedni organ, Plażowy obsługiwałby punkty wypożyczalni, dbał o porządek oraz zarządzał sprzedażą drobnych napojów i przekąsek. Ścisłe monitorowanie kosztów oraz zrównoważone planowanie finansowe pozwalają na efektywne działanie tej inicjatywy przez cały sezon, zapewniając wysoką jakość usług przy optymalnych nakładach.

Podsumowanie: Model Plażowego jako uniwersalne rozwiązanie dla miast GZM
Metro-plażowy
Plażowy to uniwersalny model zarządzania przestrzeniami rekreacyjnymi, który można dostosować do potrzeb dowolnego miasta w GZM posiadającego większe tereny wypoczynkowe nad wodą. Zapewnia on atrakcyjne udogodnienia, dba o stałe utrzymanie czystości oraz aktywnie angażuje społeczność lokalną w dbanie o przestrzeń. Dzięki temu modelowi każde miasto może rozwijać przyjazne, dobrze zarządzane przestrzenie wypoczynkowe, które sprzyjają integracji mieszkańców oraz zwiększają jakość życia w metropolii.
Studium przypadku: Funkcjonowanie Warszawskiego Plażowego
Warszawski Plażowy to inicjatywa Zarządu Zieleni Warszawy, realizowana w ramach kampanii “Dzielnica Wisła”, której celem jest promocja rekreacji nad Wisłą oraz ochrona środowiska. Projekt działa na pięciu plażach i bulwarach, oferując mieszkańcom różnorodne udogodnienia, atrakcje i wydarzenia mające na celu podnoszenie świadomości ekologicznej.
Udogodnienia i atrakcje
Warszawski Plażowy zapewnia szereg bezpłatnych udogodnień dla mieszkańców i turystów. Wypożyczalnia sprzętu umożliwia dostęp do leżaków oraz sprzętu sportowego, co sprzyja aktywnemu wypoczynkowi nad Wisłą. W punktach znajdują się leżaki, koce, książki, zabawki do piasku, badminton, piłki. Wszystko można wypożyczyć bezpłatnie. Nie trzeba nawet okazywać dowodu osobistego.
Na wybranych plażach funkcjonują plenerowe biblioteki, które oferują książki do wypożyczenia, wspierając rozwój czytelnictwa w niecodziennej, naturalnej scenerii. Ważnym elementem projektu są punkty informacyjne, w których można uzyskać informacje na temat nadwiślańskiej przyrody oraz planowanych atrakcji.
Dodatkowo, organizowane są animacje prowadzone przez specjalnie zatrudnionych ekspertów, odpowiedzialnych za działania edukacyjne i informacyjne (np. zajęcia z jogi prowadzi joginka). Każdego dnia plażowicze mogą odebrać od plażowego worki na śmieci, aby sprzątnąć to co przynieśli.
Lokalizacje i czas trwania
Projekt jest realizowany na pięciu warszawskich plażach - Żoliborz, Rusałka, Poniatówka, Saska oraz bulwarze gen. Pattona. Punkty plażowe działają sezonowo – od czerwca do końca września, co pozwala mieszkańcom na pełne korzystanie z nadwiślańskich atrakcji w okresie letnim. Zazwyczaj w czerwcu i wrześniu są one otwarte tylko w weekendy. W wakacje działają codziennie, chyba że pada deszcz.
Akcje społeczne
Jednym z głównych filarów Warszawskiego Plażowego są akcje społeczne, w tym szczególnie akcje sprzątania plaż. Odbywa się minimum jedno sprzątanie w sezonie oraz duża akcja na jego zamknięcie. Uczestnicy mają możliwość zaangażowania się w dbanie o czystość nadwiślańskich terenów i zdobywania nagród za swoje działania.
Tego typu inicjatywy nie tylko poprawiają stan środowiska, ale również integrują społeczność i podnoszą świadomość ekologiczną wśród mieszkańców.
Struktura organizacyjna i realizacja
Organizatorem projektu jest Zarząd Zieleni m.st. Warszawy, a realizacja odbywa się z udziałem specjalnie przeszkolonych pracowników – tzw. "plażowych". Odpowiadają oni za obsługę punktów, organizację animacji, a także edukowanie odwiedzających na temat nadwiślańskiej przyrody oraz zasad dbania o środowisko.
Finansowanie i uwagi
Projekt Warszawski Plażowy jest finansowany przez Miasto Stołeczne Warszawa, a jego realizacja odbywa się przez Zarząd Zieleni m.st. Warszawy. Wartość zamówienia na realizację i obsługę infrastruktury plażowej wyniosła 587 878,50 PLN, co obejmuje organizację punktów informacyjno-edukacyjnych, wypożyczalni sprzętu, animacji oraz zapewnienie pracowników odpowiedzialnych za działania informacyjne i obsługę.

Podsumowanie
Plażowy na plażę
Warszawski Plażowy to przykład dobrze zorganizowanej inicjatywy, która łączy rekreację z edukacją ekologiczną, zachęcając mieszkańców do aktywnego wypoczynku i dbania o środowisko nad Wisłą.
Komunikacja z mieszkańcami – model współpracy i promocji przestrzeni rekreacyjnych dla miast
Dobra komunikacja z mieszkańcami jest podstawą tworzenia i rozwijania przyjaznych przestrzeni rekreacyjnych w każdym mieście Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM). Prawidłowo zaprojektowane kampanie komunikacyjne, wspólne warsztaty oraz skuteczna promocja online pozwalają na budowanie zaufania i zaangażowania mieszkańców, dzięki czemu przestrzenie rekreacyjne stają się bardziej dostosowane do lokalnych potrzeb.
4 kroki do dobrej komunikacji.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Regularne ankiety i warsztaty partycypacyjne
Aktywne uczestnictwo mieszkańców w projektowaniu przestrzeni rekreacyjnych przynosi korzyści zarówno społecznościom, jak i samorządom. Organizacja cyklicznych ankiet oraz warsztatów partycypacyjnych umożliwia poznanie potrzeb i pomysłów mieszkańców, którzy będą z tych przestrzeni korzystać. Takie podejście wzmacnia zaangażowanie lokalne i buduje poczucie współwłasności nad projektami, co prowadzi do lepszego wykorzystania przestrzeni oraz wspiera ich trwałość. Mieszkańcy mogą również dzielić się swoimi opiniami i zgłaszać propozycje na temat poprawy infrastruktury, co ułatwia wprowadzanie usprawnień zgodnie z realnymi potrzebami użytkowników.
2
System Informacji Miejskiej (SIM) – spójna identyfikacja wizualna i łatwa orientacja
Jednolity System Informacji Miejskiej (SIM) na terenach rekreacyjnych znacząco ułatwia orientację i podnosi komfort korzystania z przestrzeni. Spójne tablice informacyjne, oznakowane trasy piesze i rowerowe oraz zrozumiała identyfikacja wizualna pomagają mieszkańcom i turystom w łatwiejszym poruszaniu się po terenie rekreacyjnym. Dobrą praktyką jest dopasowanie nowego systemu SIM do już istniejących rozwiązań w mieście, tak aby tworzył harmonijną całość. W ten sposób SIM nie tylko wspiera orientację w przestrzeni, ale także tworzy rozpoznawalny element wizualny, który wzmacnia tożsamość lokalną i przyciąga odwiedzających.
3
Promocja online i media społecznościowe
Promocja przestrzeni rekreacyjnych online, szczególnie na platformie Google Maps, okazała się kluczowa w dotarciu do szerokiego grona odbiorców. Dane pokazują, że punkty rekreacyjne zlokalizowane na mapach Google, jak w przypadku Katowic, generują wysoką liczbę wyświetleń oraz interakcji, co sprawia, że Google Maps jest kluczowym nośnikiem informacji poza portalami miejskimi. Zwiększenie widoczności miejsc rekreacyjnych poprzez współpracę z influencerami, lokalnymi społecznościami oraz poprzez tworzenie wydarzeń na platformach społecznościowych wspiera promocję i przyciąga nowych użytkowników.
4
Organizacja wydarzeń rekreacyjnych dla lokalnej społeczności
Aby zachęcić mieszkańców do aktywnego korzystania z terenów rekreacyjnych, warto organizować wydarzenia, takie jak pikniki, koncerty, warsztaty tematyczne czy zawody sportowe. Inicjatywy te przyciągają rodziny, grupy znajomych i różne grupy wiekowe, co wspiera integrację społeczności oraz buduje przywiązanie do lokalnych przestrzeni wypoczynkowych. Stała obecność Plażowego lub jego odpowiednika podczas takich wydarzeń sprzyja nawiązywaniu relacji z mieszkańcami i umożliwia szybsze reagowanie na ich potrzeby.

Podsumowanie: Model komunikacji i promocji rekreacyjnych przestrzeni publicznych
Metro-plażowy
Komunikacja z mieszkańcami, spójny System Informacji Miejskiej oraz aktywna promocja online tworzą podstawy uniwersalnego modelu zarządzania przestrzeniami rekreacyjnymi w miastach GZM. Dzięki nim miasta mogą budować trwałe relacje z mieszkańcami, skutecznie informować o nowych atrakcjach i angażować społeczność do aktywnego korzystania z przestrzeni publicznych. Rozbudowany system komunikacji i promocji umożliwia stworzenie miejsc, które nie tylko odpowiadają na lokalne potrzeby, ale też wzmacniają więzi społeczne, wspierając zdrowy i aktywny styl życia.
Studium przypadku: Opieka nad miejscem rekreacyjnym w Google Maps – praktyczny przewodnik
Dbanie o aktualność informacji o miejscach rekreacyjnych w Google Maps to prosty, ale niezwykle skuteczny sposób na poprawę dostępności i atrakcyjności lokalnych przestrzeni wypoczynkowych. Naszą stronę internetową odwiedziło w czasie projektu około 500 osób, a miejsca na mapach Google miały blisko 90 tys. wyświetleń.
Regularna aktualizacja danych, takich jak godziny otwarcia, dostępne usługi czy zdjęcia, sprawia, że miejsce staje się bardziej przyjazne i widoczne dla mieszkańców oraz turystów. Dzięki tej opiece przestrzeń zyskuje na wiarygodności, a odwiedzający mogą łatwo odnaleźć interesujące ich informacje.
Opieka nad punktem rekreacyjnym na Google Maps zwiększa jego dostępność i wspiera komunikację z lokalną społecznością. Dzięki dokładnym informacjom odwiedzający wiedzą, kiedy mogą skorzystać z przestrzeni, jak do niej dotrzeć oraz jakie atrakcje na nich czekają.
Możliwość odpowiadania na opinie dodatkowo buduje zaufanie oraz wzmacnia zaangażowanie mieszkańców w opiekę nad przestrzenią, co pozytywnie wpływa na jej odbiór.
2 proste kroki do przejęcia miejsca na Google Maps.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Znalezienie i przejęcie opieki nad punktem
  1. Znajdź punkt na mapie: Otwórz Google Maps i wyszukaj miejsce rekreacyjne w swojej okolicy, którym chciałbyś się zaopiekować, np. lokalną plażę, kąpielisko czy park.
  1. Zgłoś się jako opiekun: Kliknij nazwę miejsca i wybierz opcję „Zgłoś tę firmę” lub „Zarządzaj tą firmą”. Ta opcja pozwala na przejęcie roli opiekuna danego punktu.
  1. Zweryfikuj swoją tożsamość: Google poprosi Cię o potwierdzenie tożsamości – można to zrobić przez SMS, telefon lub pocztą, w zależności od preferencji. Po pomyślnej weryfikacji uzyskasz dostęp do edycji informacji o miejscu.
2
Zarządzanie punktem i aktualizacja informacji
Po uzyskaniu dostępu jako opiekun punktu możesz dbać o jego aktualność i poprawność danych:
  • Godziny otwarcia: Regularnie aktualizuj godziny otwarcia, zwłaszcza w okresach sezonowych.
  • Dostępne usługi i udogodnienia: Dodaj informacje o dostępnych atrakcjach, takich jak wypożyczalnie sprzętu, miejsca na piknik czy szlaki piesze i rowerowe.
  • Zdjęcia: Zamieszczaj zdjęcia, które przedstawiają aktualny wygląd i stan miejsca. Wizualizacja ułatwia odwiedzającym podjęcie decyzji o wyborze miejsca na wypoczynek.
  • Opinie i pytania: Reaguj na opinie użytkowników, odpowiadaj na pytania i reaguj na konstruktywną krytykę. To pomaga budować zaufanie do miejsca i sprawia, że odwiedzający czują się ważni.datkowa strefa z hamakami zaoferowała mieszkańcom przestrzeń do odpoczynku na świeżym powietrzu.
  • Kurtyna wodna: Zainstalowana kurtyna wodna przynosiła ulgę w upalne dni, dodając przyjemny element ochłody.

Podsumowanie: Proste kroki do skutecznego zarządzania miejscem rekreacyjnym
Ludzie korzystają z map
Dbając o dokładność i aktualność informacji o miejscu rekreacyjnym w Google Maps, poprawiasz dostępność i jakość korzystania z przestrzeni publicznej w swojej okolicy. Dzięki tym działaniom mieszkańcy i turyści mogą lepiej planować wizyty, a pozytywne interakcje z opiekunem punktu wzmacniają więź z lokalną przestrzenią rekreacyjną, wspierając jej rozwój oraz atrakcyjność.
Budżet obywatelski i inicjatywy lokalne - jak wspierać społeczności lokalne?
Korzystanie z narzędzi partycypacyjnych, takich jak budżet obywatelski czy inicjatywa lokalna, pozwala mieszkańcom aktywnie wpływać na wygląd i funkcjonowanie przestrzeni w swojej okolicy. Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom, w tym wsparciu sztucznej inteligencji, proces ten staje się prostszy i bardziej dostępny dla każdego.
6+1 kroków od pomysłu do zmiany.

Kliknij ▷, aby dowiedzieć się więcej.
1
Wybór narzędzia – budżet obywatelski lub inicjatywa lokalna
Budżet obywatelski
Budżet obywatelski to świetna opcja dla osób, które chcą zrealizować większe inwestycje, takie jak:
  • rewitalizacja skwerów,
  • budowa wybiegów dla psów,
  • nasadzenia zieleni na dużych powierzchniach.
Proces obejmuje zebranie podpisów osób wspierających projekt oraz udział w powszechnym głosowaniu. Wybrane projekty zostają sfinansowane z miejskiego budżetu. Więcej informacji o zasadach znajdziesz na stronie internetowej swojej gminy.
Inicjatywa lokalna
Inicjatywa lokalna to narzędzie dla tych, którzy chcą aktywnie uczestniczyć w realizacji projektu. Jest idealna do działań takich jak:
  • wspólne nasadzenia roślin,
  • organizacja ekologicznych pikników sąsiedzkich,
  • zakładanie ogródków społecznych.
Realizacja projektu wymaga większego zaangażowania, ale daje też większą kontrolę nad jego przebiegiem.
2
Przygotowanie projektu – kluczowe elementy
Określenie lokalizacji
Wybierz miejsce, które wymaga zmian lub może służyć lokalnej społeczności. Sprawdź, czy teren należy do miasta – pomoże Ci w tym geoportal gminy. Możesz również korzystać z map internetowych lub zdjęć lotniczych, aby lepiej zrozumieć uwarunkowania terenu.
Charakter i kontekst miejsca
Dzięki spacerowi i obserwacjom poznasz unikalne cechy miejsca, które możesz wykorzystać w projekcie. Odwiedź wybrany teren i przeanalizuj:
  • ukształtowanie, roślinność i faunę,
  • obiekty charakterystyczne, takie jak stare budynki czy elementy historyczne,
  • kontekst sąsiedztwa – szkoły, urzędy, zakłady pracy.
3
Zrozumienie użytkowników przestrzeni
Podczas wizyty na miejscu odpowiedz na pytania:
  • Kim są użytkownicy terenu? (wiek, liczba, grupy społeczne)
  • W jakim celu odwiedzają przestrzeń? (rekreacja, odpoczynek, tranzyt)
  • Kiedy i jak często z niej korzystają?
Zebrane informacje pozwolą Ci dostosować projekt do rzeczywistych potrzeb społeczności.
4
Określenie funkcji i zaplanowanie działań
Zastanów się, jakie funkcje może pełnić przestrzeń:
  • Czy obecne elementy wymagają modernizacji? (np. remont placu zabaw, oświetlenia)
  • Jakie nowe funkcje można dodać? (np. hamaki, stojaki na rowery, ławostoły)
  • Czy teren wymaga zmian infrastrukturalnych? (chodniki, ciągi rowerowe)
Pamiętaj, aby dostosować projekt do charakteru miejsca – np. skatepark może nie pasować do zacisznego parku.
5
Planowanie budżetu
Oszacuj koszty projektu, uwzględniając:
  • zakup i montaż elementów,
  • projekty techniczne i pozwolenia (zwykle 5–10% kosztów inwestycji).
Unikaj cen ogólnodostępnych – korzystaj z cenników budżetów obywatelskich z lat poprzednich lub poproś o pomoc asystenta sztucznej inteligencji. Wystarczy podać charakterystykę projektu, a asystent przygotuje kosztorys. Sprawdź ​na plazawkato.pl/ai.​
6
Realizacja i promocja projektu
Po zaakceptowaniu projektu zaangażuj społeczność w jego realizację, organizując wydarzenia promocyjne lub warsztaty. Dzięki temu mieszkańcy poczują się częścią procesu, co zwiększy ich przywiązanie do przestrzeni.
7
Przykładowe pomysły na projekty
Infrastruktura sportowa:
  • boiska do siatkówki plażowej
  • stoły do ping ponga
  • parki kalisteniki
  • wypożyczalnie sprzętu sportowego
Infrastruktura wypoczynku:
  • pomosty i pomosty pływające
  • mała architektura: ławki, stojaki na rowery, kosze na śmieci, hamaki, wiaty piknikowe, ławostoły, miejsca na ognisko, leżanki plażowe,
  • ścieżki edukacyjne
  • naturalne place zabaw
  • wybiegi dla psów
  • wodopoje dla ludzi i zwierząt
  • oświetlenie parkowe
Zieleń:
  • łąki kwietne
  • rabaty z traw i bylin
  • nasadzenia drzew i krzewów
  • ogródki społeczne
  • ogrody deszczowe
Wytyczne:
  • Mała architektura powinna być wykonana ze stali i drewna egzotycznego lub kompozytu.
  • Ścieżki powinny być z nawierzchni mineralnej przepuszczalnej dla wody, a drogi rowerowe asfaltowe.
  • Nasadzenia z gatunków rodzimych dopasowanych do miejsca pod względem nasłonecznienia, gleby i wilgotności.

Podsumowanie: Twórz lepsze miejsca z lokalną społecznością
Inspiruj do działania
Narzędzia takie jak budżet obywatelski i inicjatywa lokalna umożliwiają mieszkańcom aktywne kształtowanie otoczenia. Dzięki wsparciu sztucznej inteligencji proces ten staje się łatwiejszy i bardziej efektywny. Korzystaj z dostępnych zasobów, aby realizować projekty odpowiadające na potrzeby Twojej społeczności i budować przestrzenie, które inspirują i integrują!
Podsumowanie
Prosty przepis
Ten "Plażownik Miejski" to prosty przepis na tworzenie dobrych miejsc nad wodą w miastach GZM. Zamiast od razu myśleć o budowie wielkich kompleksów, jak Paprocany czy Pogoria, zachęcamy do zaczynania od małych kroków - trochę jak przy leczeniu akupunkturą, gdzie jeden mały punkt może zmienić bardzo dużo.
Co to znaczy w praktyce?
To proste:
  • Zaczynamy od podstaw: kilka leżaków, toaleta, przebieralnia;
  • Dodajemy kolejne elementy, gdy widzimy, że miejsce się przyjmuje;
  • Słuchamy, czego chcą mieszkańcy i razem z nimi planujemy zmiany.
Jak zacząć?
Najważniejsze zasady to:
  • Zaczynać od małych zmian;
  • Słuchać mieszkańców;
  • Dbać o czystość i bezpieczeństwo;
  • Organizować różne aktywności.
Zacznij od ludzi
Myśleć o wszystkich użytkownikach - dzieciach, seniorach, osobach z niepełnosprawnościami;
Tworząc takie miejsca warto angażować mieszkańców, aby rozwijali je sami. Pieniądze na zmiany mogą zdobyć na przykład z budżetu obywatelskiego albo przez inicjatywy lokalne. Nie trzeba od razu wielkich sum - czasem wystarczy prosty pomost czy schody do wody, żeby miejsce zaczęło żyć.
Jak to zorganizować?
Warto wziąć przykład z Warszawskiego Plażowego, gdzie miasto zatrudnia "plażowych" - osoby, które dbają o porządek, wypożyczają sprzęt i organizują różne aktywności. To rozwiązanie odciążą też ratowników, których co raz trudniej znaleźć na rynku pracy.
Sprawdzone rozwiązanie
Taki sposób działania sprawdził się już na przykład w Katowicach przy projekcie #plażawkato. Najpierw postawiliśmy podstawowe wyposażenie na plaży w Dolinie Trzech Stawów, a potem stopniowo uzupełniliśmy je o nowe elementy - hamaki, parasole, miejsca do piknikowania.
Co ważne, nie chodzi o tworzenie wielkich, drogich inwestycji. Zamiast tego lepiej mieć więcej mniejszych, lokalnych "oaz wypoczynku", do których mieszkańcy mogą łatwo dotrzeć rowerem lub autobusem. To jak budowanie sieci małych, przyjaznych miejsc zamiast jednego wielkiego kurortu.
Wierzymy w plażę
W całej metropolii jest kilkadziesiąt takich miejsc do wypoczynku nad wodą. Wierzymy, że mogą i będą powstawać kolejne.
Każde miasto może stworzyć swoje lokalne "plaże", które będą służyć mieszkańcom. Bo przecież nie trzeba jechać daleko, żeby odpocząć - czasem wystarczy kawałek piasku za rogiem.
Przykładowe realizacje

Nasadzenia oparte o gatunki rodzime w Parku Jaworek w Tychach.

Leżaki na drewnianym tarasie nad stawem Kozubek w katowickich Obrokach, projekt zrealizowany w ramach budżetu obywatelskiego.

Naturalny plac zabaw na terenie podmokłym w tyskim parku Jaworek.

Ogród deszczowy w Parku Jaworek.

Zrewitalizowana dolina Ślepiotki. Na zdjęciu po lewej wiata piknikowa z zielonym dachem, po prawej miejsca na ognisko.

Park dolina Ślepiotki, widoczne nowe ścieżki mineralne, oświetlenie i drewniana ławka.

Pomost w pobliżu kąpieliska nad stawem Morawa.

Kąpielisko Dolina 3 Stawów - oznakowanie i zaplecze.

Kąpielisko Dolina 3 Stawów - strefa plażowa.

Kąpielisko Dolina 3 Stawów - strefa relaksu i zielona.
O autorach
Paweł Wyszomirski
Społeczny innowator, który łączy technologię z działaniem na rzecz lepszego świata. Założył startup OpenAir, który pomaga monitorować jakość powietrza i edukuje mieszkańców. Jako prezes Fundacji Napraw Sobie Miasto realizuje projekty wspierające czyste powietrze, rozwój infrastruktury rowerowej i zaangażowanie obywatelskie.
Od 12 lat jako kurator TEDxKatowice inspiruje tysiące osób do pozytywnych zmian. Jest także trenerem AI, pomagając firmom wdrażać sztuczną inteligencję, oraz doktorantem badającym nowe modele przywództwa w organizacjach zdecentralizowanych. W swojej pracy koncentruje się na inspirowaniu ludzi i tworzeniu zdrowszych, bardziej zaangażowanych społeczności.
Wojciech Lesiak
Architekt i urbanista z doświadczeniem w projektowaniu przestrzeni miejskich oraz organizacji wystaw. Pracował w Urzędzie Miasta Tychy (2019–2022), gdzie zajmował się inwestycjami i innowacjami. Był kuratorem wystaw dla Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki oraz Stowarzyszenia Architektów Polskich.
Jako architekt w Fundacji Napraw Sobie Miasto realizował projekty związane z przestrzenią publiczną. Zdobywał doświadczenie w renomowanych pracowniach w Polsce i Czechach. Specjalizuje się w tworzeniu funkcjonalnych i przyjaznych przestrzeni dla mieszkańców. Obecnie prowadzi własną pracownię projektową Miejsca.
Informacje redakcyjne
Tytuł: "Plażownik miejski: Jak tworzyć lokalne, dostępne przestrzenie rekreacyjne?"
Autor: Paweł Wyszomirski, Wojciech Lesiak
Wydanie: Pierwsze
Data wydania: 2024
ISBN: 978-83-961160-4-8
Niniejsza publikacja jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0). Zezwala się na kopiowanie i rozpowszechnianie tej publikacji w dowolnym medium lub formacie pod warunkiem uznania autorstwa, bez możliwości komercyjnego użycia i bez tworzenia utworów zależnych.
Redakcja: Paweł Wyszomirski
Skład: gamma.app
Wydawca: OpenAir Paweł Wyszomirski